Katırtırnağı- Spartium junceum L.

Prof. Dr. Prof. Dr. Rahim Anşin

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Dendroloji ve Doğa Koleji Ekoloji Danışmanı

Botanik özellikleri: 3-5m’ye dek boylanabilen, sık dallı, genç sürgünleri yuvarlak ve yeşil, kabuk yeşilimsi gri renkli, yapraksız ya da çok az yapraklı, dağınık tepeli boylu bir çalıdır. Yapraklar almaçlı dizili, küçük ve seyrek, mızrak ya da yumurtamsı, kenarları tamdır. Kışın yaprağını döker. Çiçekler terminal, dik duran, seyrek salkım kurul halinde, parlak sarı renklidir. İlkbahar ve yaz başlarında açılır. Meyve bakla tipindedir.

Kullanım olanakları: Tüm bitki, özellikle çiçek ve tohumları zehirli olduğundan hafif uyuşturucu ve idrar söktürücü etkileri nedeniyle tıbbi bitki olarak kullanılmaktadır. Sararetin, oxytyramine, sarothamnini, genistein ve pigment içermektedir. Özellikle idrar ve balgam söktürücü, hazmı kolaylaştırıcı, kabızlık önleyici, böbrek, mesane taşlarının düşürülmesinde etkili olduğu bilinmektedir.

Ayrıca parlak sarı güzel kokulu çiçekleri, yeşil renkli sürgün ve dalları ile park ve bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılır. Budanarak istenen şekiller verilebilir. Tekli ya da gruplar halinde,  çit bitkisi ve sınır öğesi olarak kullanılır. Zehirli bir bitki olduğundan çocuk oyun bahçelerinde kullanılması sakıncalıdır.

Yayılışı: Türkiye ve diğer Akdeniz ülkeleri. Tipik bir maki bitkisidir. Kurak ve çorak alanlarda erozyon önleyici olarak ta kullanılmaktadır.

Dikkat: Katırtırnağı bitkisinin yaprak, tohum ve sürgünleri zehirli alkoloidler içerdiğinden zehirli bir bitkidir. Doğrudan ev ilacı şeklinde asla kullanılmamalıdır.