BÖĞÜRTLEN (Rubus caesius L.)

Prof. Dr. Rahim Anşin

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Dendroloji ve Doğa Koleji Ekoloji Danışmanı

Botanik özellikleri: Esasen böğürtlen adı altında toplanan Rubus caesius, R.discolor,  R. fruticosus ve R. Sanctus hemen hemen birbirlerine çok benzeyen türlerdir. Bunlardan R. caesius 2m boylarında sarılıcı, kışın yapraklarını döken bir çalıdır. Genç sürgünler dikenli, tüysüz ya da seyrek tüylüdür. Yapraklar almaçlı dizili, bileşik yaprak tipinde olup,  3–5 yaprakçıkları bulunur.  Yaprakçıklar yumurtamsı, kenarı keskin ve kaba dişlidir. Üst yüzü koyu yeşil tüysüz, alt yüzü ise tüylü ve grimsi yeşildir. Çiçekleri terminal, az çiçekli bileşik salkım şeæklinde ve beyaz renklidir. Çiçekler sadece R. Sanctus ve R. Discolor’da pembe renklidir. Meyve toplu meyve tipinde, etli sulu ve parlak siyah renklidir.

Kullanım olanakları:  Böğürtlenler çok yararlı bitkilerdir. Meyve, yaprak ve kökleri kullanılır. İçeriğinde  malik,  laktik ve oksalik asitler,  tanen, pektin, şeker, inositol,  magnezyum, iyot, mangan ve A, E, K, C, P vitaminleri bulunur.

İshali önleyici, idrar söktürücü, şeker hastalığını iyileştirici,  kan şekerini düşürücü ve kan temizleyici, ayrıca kanamayı durdurucu ve ağrı kesici özellikleri vardır.

Meyveleri taze olarak tüketildiği gibi, çoğunlukla reçel ve marmelat yapımında kullanılır. Ayrıca meyve suyu ve çayı da yapılır. Yine likör ve şarap gibi alkollü içecekler de yapılabilir. Yaprakları da şifalıdır. Antiseptik özelliği vardır. Ağız yaralarını iyileştirir. Dikenli olduğundan peyzajda sınırlı bir kullanımı olup, sınır ögesi, tekli ya da küçük gruplar halinde, çit bitkisi olarak ve meyve bahçelerinde kullanılır.

Yayılışı: Türkiye, Asya ve Avrupa’da yayılır. Geniş yayılışlı bir bitkidir.

Bu yazıda verilen bilgiler bilgilendirme amaçlı olup, bir reçete niteliği taşımaz. Yazarın ve yayınevinin bu konularda olası olumsuz vakalarda hiçbir yükümlülükleri yoktur.