Funda (Erica arborea L.)

Prof. Dr. Prof. Dr. Rahim Anşin
Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Bilim Danışmanı

Botanik özellikleri: Püren ve süpürge çalısı gibi adlarla da bilinen funda, Çoğunlukla çalı, bazen de küçük bir ağaç halinde, herdem yeşil odunsu bir bitkidir. Yapraklar iğne yaprak gibi 3–7 mm, sürgünlere 3-4’lü çevrel dizilmişlerdir. Çiçekler beyaz renkli ve kokulu, dik duran zengin kurullar halindedir.

Kullanım olanakları: Odunu kırmızı kahverengi olup, dünyaca ünlü Bruyere pipoları yapımında kullanılır. Çünkü odununda bolca silis asidi olup, yanmaya karşı dayanıklıdır. Çiçek ve yaprakları ericolin, arbutin glikozitleri, tanen, uçucu yağ ve şeker içerir. Tıpta ve eczacılıkta idrar yolu ve böbrek hastalıklarında müdrir olarak kullanılır. Aynı zamanda çiçek ve yaprakları infüzyon ve dekoksiyon halinde taze olarak bitkisel çay halinde içilebilir. Yalnız bu bağlamda aşırıya kaçmamak gerekir. Çünkü ericolin maddesi aşırı dozda zehir etkisi yapmaktadır.

Öte yandan herdem yeşil iğne yaprakları, sık sürgünleri ve yoğun beyaz çiçekleri ile peyzaj mimarlığında kaya ve taş bahçelerinin popüler süs bitkilerinden biridir.

Yayılışı: Türkiye, Akdeniz, Etopya ve Batı Kafkasya’da yayılır. Ülkemizde geniş bir yayılışa sahiptir. Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz bölgeleri sahil kesimlerinde maki ve pseudomaki bitki örtüsünün tipik bir bireyidir. Ayrıca kızılçam ormanları altında ve Karadeniz bölgesinde kayın ve meşe ormanları açıklıklarında bulunur.

İnfüzyon: Bitkisel materyal üzerine kaynar su dökülür ve demliğin kapağı kapatılarak çok kısık ateş üstünde 5 – 10 dakika kadar ısısı sabit tutulur. Bu arada kaynatmamaya özen gösterilir ve ara sıra çalkalanır. Daha sonra ısıtma sona erdirilir ve ara sıra çalkalanarak soğuması beklenir. Soğuduktan sonra süzülür. Her gün taze olarak hazırlanır. Sabah akşam birer bardak içilir.

Dekoksiyon: Bitkisel materyal üzerine soğuk su eklenir. Karıştırılarak kaynama ısısına kadar ısıtılır ve bu noktada 5 dakika kadar bekletilir. Sonra sıcakken süzülür. Bu bitkisel çay da her gün taze hazırlanır.

İnfüzyon genellikle çiçek, yaprak, yumuşak meyve gibi kolay tüketilebilir materyal için; Dekoksiyon ise kök, kabuk, sert yaprak ve meyveler için tercih edilmektedir.

Bu yazıda verilen bilgiler bilgilendirme amaçlı olup, bir reçete niteliği taşımaz. Yazarın ve yayınevinin bu konularda oluşabilecek herhangi bir olumsuz vakalarda hiçbir yükümlülükler yoktur.