Kardirik [Trachystemon orientalis (L.) G.Don.]

Prof. Dr. Rahim Anşin

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Bilim Danışmanı

Tomara, Hodan, Acı hodan gibi isimlerle de bilinen kardirik bitkisi, 20-60 santimetre boylarında, az dallı, siyah ve sürünücü rizomlu, çok yıllık yapışkan tüylü bir otsu bitkidir. Alt yapraklar 10-25cm büyüklüğünde, sık yapışkan tüylü, yumurtamsı veya yürek şeklinde ve saplıdır. Üst yapraklar ise sapsız ve gövdeyi kavrayarak çıkmaktadır. Brakte eliptik ya da mızrak şeklindedir.

Çiçekler erselik, taç yaprak morumsu, mavi renkli ve tüp şeklindedir. Erkek ve dişi organlar belirgin çıkıntılıdır.

Kayın ve meşe ormanlarında, fındık bahçelerinde, nemli dere ve hendek kenarlarında, deniz seviyesinden yaklaşık 1000 metre yükseltilere değin yayılır. Tüm Karadeniz Bölgesinde yaygındır. Mart-Nisan aylarında çiçeklenir.

Tüm bitki özellikle gövde ve yaprakları sebze olarak kullanılır. Ayrıca konservesi ve turşusu yapılabilir.  Canlı iken sık ve sert tüylü olan yaprakları kaynar suda 5-10 dakika bekletildiğinde yumuşak ve tüysüz şekle döner. Bu şekle dönen taban yapraklarından asma yaprağı gibi dolma sarılır. Ayrıca yumurta ile mıhlaması yapılmaktadır. Çok besleyicidir.

Tanen, uçucu yağ, nitrat tuzları, müsilaj, saponin ve reçine gibi yararlı maddeler içermektedir.

İdrar arttırıcı, terletici, kan temizleyici ve ateş düşürücü etkilere sahiptir. Aynı zamanda tıbbi bir bitkidir.

Doğu Karadeniz Bölgesi, özellikle Ordu ve Giresun yörelerinde Kardirik olarak bilinen ve çok tüketilen doğal bir sebzedir.