Dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl.)

Prof. Dr. Rahim Anşin

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Dendroloji ve Doğa Koleji Ekoloji Danışmanı

Botanik Özellikleri: Dişbudak 30-35m boylarında, gençlikte piramidal, olgun evrede yuvarlak tepeli boylu veya çok boylu bir ağaçtır. Kabuk önceleri ince, sonra kalın ve derin ağsı çatlaklı bir durum almaktadır. Genç sürgünleri zeytinimsi yeşil renkte ve tüysüz, tomurcukları ise koyu kahverengi pullarla örtülü ve üzeri tüysüzdür.

Yaprakları karşılıklı dizili, tek tüysü tipte, çoğunlukla 3-13 (15) yaprakçıktan oluşmaktadır. Yaprakçıklar sapsız, 3-7cm uzunluğunda, dar yumurta ya da mızrak gibi, sivri uçlu ve kenarları keskin seyrek dişlidir. Çiçekleri salkım şeklinde yan durumlu kurullar halinde, yapraklanmadan önce çiçeklenmektedir. Çiçeğin çanak ve taç yaprakları körelmiştir. Sadece eşey organları vardır. Meyve 2-3cm uzunluğunda, sivri uçlu bir kanatlı nus (samara) tipte kuru meyvedir.

Kullanım Olanakları: Kabuk, yaprakları ve meyvesi kullanılır. Malik asit, inositol, mannitol, quercitrin, tanen, reçine ve acı maddeler içermektedir. Terletici, idrar söktürücü, hazmı kolaylaştırıcı ve kabızlık gidericidir. Yaprakları %2’lik infüzyon halinde kullanıldığında müshil, idrar ve süt çoğaltıcı özelliklere sahiptir. Kabukları ise kabız, ateş düşürücü ve kuvvet verici olarak kullanılır.

Yayılışı: Güney doğu Avrupa’dan başlar doğuya doğru tüm Türkiye, İran üzerinden Türkistan’a değin uzanır. Ülkemizde yaygındır. Örneğin Adapazarı Karasu longozlarında, yine Trakya Demirköy İğneada longoz ormanlarında yayılmaktadır. Genellikle ıslak ve aluviyal birikimli dolma toprakları, dere kenarlarını sever. Sahilden 1900m yükselti basamağına kadar yükselir.

Bu yazıda verilen bilgiler bilgilendirme amaçlı olup, bir reçete niteliği taşımaz. Yazarın ve yayınevinin bu konularda oluşabilecek herhangi bir olumsuz vakalarda hiçbir yükümlülükleri yoktur.