Sarıçam (Pinus sylvesrtis L.)

Prof. Dr. Rahim Anşin

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Dendroloji ve Doğa Koleji Ekoloji Danışmanı

Botanik özellikleri: Yetişme ortamlarına göre 20-40m boylarında, narin gövdeli, sivri tepeli, ince dallı, yaşlandıkça yayvan tepeli kışın yapraklarını dökmeyen çok boylu bir ağaç türüdür. Önemli bir karakteristik tanı özelliği kabuk genç bireylerde ve yaşlı ağaçların üst kısımlarında tilki sarısı ya da kirli sarımsı kırmızı bir renktedir. Adını da bu özelliğinden almaktadır. İğne yapraklar kısa sürgünlerin üzerinde ikili, 3-7cm, boz mavimsi yeşil renkte ve orta kısımlarından belirgin olarak kıvrıktır. Erkek çiçekler gövdenin alt kısımlarındaki uzun sürgünlerin diplerinde sarımsı renkte kozalaklar şeklindedir. Dişi çiçekler ise tepenin üst kesimlerinde oluşurlar döllenmeden önce dik, döllenince yana veya aşağıya sarkan odunsu kozalaklar halindedir. Kozalak 3-6cm, asimetrik yapıda, saplı ve iki yılda olgunlaşmakta, önceleri yeşil, sonra donuk sarı renktedir.

Kullanım olanakları: Öncelikle odunları orman endüstri alanında çok değerli olup, ticaret dünyasında kırmızı odun olarak bilinmektedir. Başta telefon ve telgraf direkleri, demiryolu traversleri, inşaat alanında döşeme, lambri, kiriş, çatı yapımı, mobilyacılıkta, marangoz, doğrama ve kağıt sanayinde kullanılmaktadır.

Odunu dışında ince dalları, sürgünleri ve reçinesinden yararlanılmaktadır. Tanen, reçine, primarik ve primarinik asitler, terpentin ve pinipikrin içermektedir. Antiseptik, ağrı kesici, yara iyileştirici, idrar ve balgam söktürücü özellikleri vardır. İnfüzyon ve dekoksiyon, sıvı ekstre, esans ve katran olarak kullanılır. Katranı ayrıca eczacılıkta ve parfümeri sanayinde saç dökülmesine karşı kullanılmakta olup, saçların sağlıklı ve gür olmasını sağlamaktadır.

Yayılışı: Sarıçam coğrafi yayılışı en geniş olan çam türlerinin başında gelmektedir. Türkiye, İskoçya, tüm Avrupa, Kuzey İskandinav ülkeleri,
Rusya’da Sibirya’ya değin yayılmaktadır. Ülkemizde Kuzeydoğu Anadolu’da Ardahan, Oltu, Posof ve Sarıkamış yörelerinden başlayarak, tüm Karadeniz orman alanlarında bulunur. Batı Anadolu’da kesintili olarak Bursa, Eskişehir ve Kütahya yörelerinde, Orta Anadolu’da ise Akdağmadeni, Kayseri, Kahramanmaraş Pınarbaşı ve Göksun yörelerinde adacıklar halinde bulunur. Buralarda Türkiye’de, hatta dünyadaki yayılışının en güney noktalarına ulaşmaktadır.

Bu yazıda verilen bilgiler bilgilendirme amaçlı olup, bir reçete niteliği taşımaz. Yazarın ve yayınevinin bu konularda olası olumsuz vakalarda hiçbir yükümlülükleri yoktur.