Kestane (Castanea sativa Miller)

Bu haftaki yazımı hepinizin yakından tanıdığı Kestane ağacına ayırdım. Kestane özellikle Karadeniz Bölgesi başta olmak üzere Marmara ve Batı Anadolu’da parçalı bir yayılış gösterir. Ayrıca güneyde İsparta kent merkezinin bitişiğinde 29 adedi anıt ağaç karakterinde olmak üzere, 50 hektar büyüklüğünde bir alanda saf bir kestane kalıntısı bulunmaktadır. Buradaki anıt ağaçların bir kısmı yaklaşık 700-800 yaşlarındadır.

Botanik Özellikleri: 20-30 metre boylarda, dolgun ve düzgün gövdeli, kışın yapraklarını döken boylu bir ağaçtır. Tomurcuklar 2-3 adet pulla örtülü olup, almaçlı yani iki sıralı sarmal dizilmişlerdir. Yaprakları ise 8-18 santimetre uzunluğunda, şerit gibi, kenarları keskin dişlidir. Meyve örtüsünün üzeri sivri ve batıcı dikenli, önceleri yeşil, olgunlaşınca kahverengi ve 4 parçaya ayrılır. İçinde 3 adet nus tipinde kuru meyve bulunur.

Odununun kullanım alanları: Tanence zengin koyu renkli odunları çok dayanıklıdır. Özellikle Karadeniz sahil kesimlerinde balıkçı tekneleri ve ev inşaatında kullanılmaktadır. Karadeniz yaylalarında eskiden çoğu evler kestane odunlarından yapılmış olup, halen sağlamlıklarını neredeyse bir asırdır sürdürmektedir. Ayrıca kabir tahtası olarak ta çok kullanılır. Su altına dayanıklı bir anatomik yapıları vardır. Ancak yaşlı kestane ağaçları aşırı kullanımlarından dolayı neredeyse kalmamıştır.

Kestanenin odun dışı kullanımları: Kestanenin odunlarından başka yaprakları, kabuk ve özellikle meyvelerinden yararlanılır. Meyvesi çiğ olarak yenebildiği gibi kavrularak ya da suda pişirilerek yenilmektedir. Ayrıca, Bursa yöresi kestanelerinden elde edilen kestane şekeri ürünleri dünyaca ünlüdür. İçeriğinde tanen, gallik asit, inositol, pektin, şeker, fosfor, magnezyum ve demir bulunur. Yapraklarından hazırlanan % 5’lik çayı boğmaca hastalığının tedavisinde, ishale karşı ve tansiyon düzenleyici olarak kullanılır. Günde 2-3 bardak içilebilir. Çiçeklerden elde edilen balın şifalı özelliği vardır. Bu bağlamda kestane balı ünlüdür. Ayrıca yapraklarından elde edilen şampuan saçlara altın sarısı bir renk verir ve cildi güçlendirir. Bir başka yararı da derin ve kazık kökleri ile çok iyi bir toprak koruyucudur. Karadeniz Bölgesi, özellikle Doğu Karadeniz bölgesinde son yıllarda artan seller ve toprak kaymalarının en önemli sebebi, derin köklü kestane ve kayın ormanlarının tahrip edilerek, yerlerine sığ köklü çay ve fındık bitkileri tarımının yapılmasıdır.

Bu yazıda verilen bilgiler tamamen halkımızı bilgilendirme amaçlı olup, bir reçete niteliği taşımamaktadır. Yazarın ve yayınevinin bu konularda oluşabilecek herhangi bir olumsuz vakalarda hiçbir yükümlülükleri yoktur.

Not: Görseller Beykoz Akbaba Köyünde bulunan Doğa Koleji çevresindeki doğal ormanlardan yazar tarafından çekilmiştir.