Prof. Dr. Rahim Anşin

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Dendroloji

ve Doğa Kolejleri Ekoloji Danışmanı

Botanik Özellikleri: 5-30cm boyunda rizomlu ve sürünücü çok yıllık otsu bir bitkidir. Rizom (kökü) silindirik ve odunsu yapıdadır. Yaprakları rozet şeklinde ve üç yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar 1-6cm, yumurtamsı ve baklava dilimi gibi, simetrik, kenarları kaba dişlidir. Üst yüzleri dağınık seyrek tüylü, alt yüzü ise tüysüz, soluk ve mavi dumanlı bir renktedir.

Çiçekleri erselik, 5 parçalı ve 1-7 adettir. Dıştaki çanak yaprak yeşil, 3-4 mm ve mızrak şeklinde, içteki taç yapraklar ise daha büyük, yuvarlak ve beyaz renktedir. Meyvesi toplu meyve tipinde, 1-2cm çapında, önce yeşil, olgun evrede ise parlak kırmızı renktedir.

Kullanım Olanakları: Meyveleri çok değerli ve lezzetlidir. Taze olarak tüketildiği gibi reçeli ve marmelatı yapılır. Ayrıca çilek likörü yapımında da çok ünlüdür. Protein, şeker, tuz ve birçok vitaminler içerir. Üre ve şeker hastalıklarının tedavisinde ve kozmetik sanayinde kullanılır.  Rizomlarında tanen, alkol, potasyum ve tuz bulunur. Bu nedenle çilek rizomları yani kökleri infüzyon ve dekoksiyon (%3-5) yapılarak çay şeklinde içilebilir. İştah açıcı, kabızlık giderici ve idrar arttırıcı etkileri vardır.

Yayılışı: Dağ çileği başta Türkiye olmak üzere tüm Avrupa ve Asya’da doğal olarak yayılır. Ancak meyvesinin değeri nedeniyle Kuzey Amerika ve Kuzey Afrika’da geniş olarak kültürü yapılmaktadır. Doğal yayılışında daha çok nemli ve ıslak habitatlarda, orman içi açıklıklar ve yol şevlerinde 10-2450m yükselti arasında yayılmaktadır.

İnfüzyon: Bitkisel materyal üzerine kaynar su dökülür ve demliğin kapağı kapatılarak çok kısık ateş üstünde 5 – 10 dakika kadar ısısı sabit tutulur. Bu arada kaynatmamaya özen gösterilir ve ara sıra çalkalanır. Daha sonra ısıtma sona erdirilir ve ara sıra çalkalanarak soğuması beklenir. Soğuduktan sonra süzülür. Her gün taze olarak hazırlanır. Sabah akşam birer bardak içilir.

Dekoksiyon: Bitkisel materyal üzerine soğuk su eklenir. Karıştırılarak kaynama ısısına kadar ısıtılır ve bu noktada 5 dakika kadar bekletilir. Sonra sıcakken süzülür. Bu çay da her gün taze hazırlanır.

İnfüzyon genellikle çiçek, yaprak, yumuşak meyve gibi kolay tüketilebilir materyal için, dekoksiyon ise kök, kabuk, sert yaprak ve meyveler için tercih edilmektedir.

Bu yazıda verilen bilgiler bilgilendirme amaçlı olup, bir reçete niteliği taşımaz. Yazarın ve yayınevinin bu konularda oluşabilecek herhangi bir olumsuz vakalarda hiçbir yükümlülükleri yoktur.