Kuşburnu – Rosa canina L.

Yaban gülü, köpek gülü, gül burnu ve gül elması gibi yöresel adlarla bilinen ve eski Roma’dan günümüze dek gelmiş olan kuşburnu 1-7m boylarında, dik duran, ender olarak sarılıcı bir çalıdır. Sürgünler dikenli, tüysüz ve esnektir. Diken 3-7mm, hafifçe eğri basık ve geniş bir kaidesi vardır.

Yapraklar tek tüysü, almaçlı dizili, 5-7 yaprakçıktan oluşur. Yaprakçıklar ise darca eliptik, bazen geniş yumurta şeklinde, kenarları keskin dişlidir. Çiçekleri tekli ya da 2-5’i bir arada, taç ve çanak 5’er parçalı, taç yaprak beyaz ya da soluk pembe renginde,  çanak yaprak ise mızrak şeklinde, geriye kıvrık ve meyve olgunlaşmadan önce dökülür.

Meyve hypanthium tipinde ve yumurta şeklinde, 1-3cm çapında, sarımsı kırmızı ya da parlak kırmızı renklerde, tüysüz veya seyrek tüylüdür. Aken sayısı 20-35’tir. Çalılık, kayalık yamaçlarda, genellikle kireçli toprakları sever (10-1700m).

Hem yenilebilen, hem de tıpta değişik amaçlarla kullanılan meyvelerinden yaralanılır. C vitamini ve askorbik asit hammaddesi bakımından çok zengindir. Yaklaşık 100 gr. kuşburnu meyvesi 500- 650 miligram C  vitamini içermektedir. C vitamininden başka belirli oranlarda A ve B vitaminleri, riboflavin, niasin, P ve K vitaminleri, pektin ve eser oranda vanilin bulunur. Öte yandan günümüzde Kuşburnundan reçel, marmelad, meyve suyu, çay gibi yiyecek ve içecekler üretilir.

Ayrıca, örneğin Rusya ve Kafkasya’da kuşburnu çiçeklerinin taç yapraklarından ve bitkinin köklerinden boya ve tanen maddeleri elde edilerek, boya ve deri sanayinde sepi maddesi olarak kullanılır. Diğer yandan kuşburnu Orta çağda önemli bir kış çerezi olarak tüketilmiştir.

Meyve kabızlığı giderici ve kuvvet verici, şeker hastalığına karşı da kullanılır. Taç yaprağının buruk bir tadı olup, Rosa gallica ve R. damascena gibi parfümeri sanayinde de kullanılır.