2014-2019 döneminde Bahçelievler Belediyesi ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi CHP Meclis Üyeliği görevini yürüten Mehmet Berke Merter ve tarih yazarı Mümin Yıldıztaş’ın birlikte hazırladığı “Subaşızadeler” adlı kitap okuyucularıyla buluştu.
Çocukluğundan beri babasından ailesi hakkında dinlediği ve etkilendiği tarihi yaşanmışlıkları kitaplaştıran Berke Merter, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e devlet ve toplum hizmetinde bulunmuş ailesini konu alan “Subaşızadeler” kitabını, tarih yazarı Mümin Yıldıztaş ile yoğun bir çalışmanın sonucu olarak okuyucularla buluşturdu.
Kitabın lansmanı Rami Kütüphanesi’nde gerçekleştirildi. Etkinliğe; yazarlar Mehmet Berke Merter ve Mümin Yıldıztaş’ın yanı sıra CHP önceki dönem Milletvekili Turan Aydoğan, Bahçelievler eski Belediye Başkanı Muzaffer Doğan, İBB Danışmanı Yasin Karahan, CHP Bahçelievler Meclis Üyesi Sait Akkuş, CHP Bağcılar Meclis Üyesi Kemal Keser, Birgün Gazetesi eski Genel Yayın Yönetmeni Murat Ören, Prof. Dr. Vahdettin Ergin, Milli Savunma Üniversitesi Rektörü Erhan Afyoncu, Yazma Eserler Kurumu Başkanı Dr. Coşkun Yılmaz, Beykoz Spor Kulübü Genel Sekreteri Alaattin Kılıç, Başkan Yardımcısı Muhittin Atagün, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tuğba Eray Biber, SPK eski Başkan Vekili Erdal Batmaz, Finansal Kurumlar Birliği eski Başkanı Adem Duman ve Merter’in çok sayıda aile dostu, arkadaşı ve sevenleri katıldı.
Kitap okuyan herkesi tarihi bir yolculuğa çıkaracak
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Cumhuriyet Tarihi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tuğba Eray Biber’in moderatörlüğünde gerçekleşen lansmanda söz alan Mehmet Berke Merter, böyle bir kitabı hazırlama fikrinin nasıl doğduğunu şu sözlerle anlattı:
“Babam tarihe ve kitap okumaya çok meraklıydı. Bu merak ondan bana geçti. Almanya’dan 1996’da kesin dönüş yaptığımda, Av. Ruhi Öztürk ve dönemin Tekirdağ Belediye Başkanı, babamın arkadaşı Hüsnü Başat bana Trakya’da Millî Mücadele dönemini anlatan kitaplar hediye etmişlerdi. Bana ‘Dedeni tanıyor musun?’ diye sormuşlardı. Bu kitapları okuyunca merakım daha da büyüdü, küçük araştırmalara başladım. Amatörce yaptığım araştırmalar aralıksız sürdü. Öyle bir noktaya geldi ki artık profesyonel destek almam gerektiğini düşünürken yolumuz Mümin Bey ile kesişti ve sonuçta hepimize katkı sunacağına inandığım eser ortaya çıktı. Okuyan herkesi adeta bir tarih yolculuğuna çıkaracak olan kitabın keyifle okunacağına inanıyorum.”
Ülkenin kurtuluş mücadelesinde maddi manevi hiçbir katkıyı esirgemediler
Yazarlar Mümin Yıldıztaş ve Mehmet Berke Merter tarafından hazırlanıp Yeditepe Yayınevi tarafından yayımlanan eser, okuyucuyu Türkiye’nin sosyo-politik tarihine, devlet yönetimine ve hayırseverlik faaliyetlerine katkıda bulunmuş Subaşızâde ailesinin geçmişine bir yolculuğa çıkarıyor. 144 sayfalık kitapta, Subaşızâdeler, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinden Cumhuriyet Türkiye’sinin kuruluşuna ve sonrasına kadar toplum ve devletle birçok alanda entegre olmuş bir ailenin hikâyesi anlatılıyor. Ailenin nesiller boyunca sadece bürokratik mekanizmalarda üst düzey görevler üstlenmekle kalmayıp, aynı zamanda ülkenin kurtuluş mücadelesine maddi ve manevi hiçbir katkıyı esirgemediği belgeleriyle ortaya konulmakta.
Ticari ve sınai faaliyetleriyle de ülke insanına fayda sağlama yoluna gitmişler, bıraktıkları hayır eserleriyle de adlarını ölümsüzleştirmişlerdir. Subaşızadeler, 1911 yılında başlayan Balkan Savaşları ve ardından gelen I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında, ellerindeki tüm imkân ve varlıklarıyla devletin yanında olmuştur. Örneğin, I. Dünya Savaşı’nda devlete tahsis ettikleri iki gemi, düşman donanması tarafından batırılmıştır.
Kitap kent tarihi açısından da bilgiler veriyor
Aile üyelerinden bir kısmı, İstanbul’da yeraltı gruplarında Ankara’ya lojistik destek ve insan kaynağı sağlamakla meşgul olurken, aileden Ahmet Muhtar Merter (Merter semtinin kurucusu), Trakya’daki Millî Mücadele faaliyetlerinde aktif olarak yer almış, hatta 114 kişilik bir milis teşkilatı kurmuştur. Yine Subaşı ailesinden Ahmet Merter’in kız kardeşi Naile Vesile Sağlam’ı, Cumhuriyet’in ilk yıllarında kurulan tüm hayırsever kuruluşlarda aktif olarak görüyoruz.
Eşi Tevfik Sağlam ise İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü yapmış olmasının yanı sıra, ülke çapına yayılan Verem Savaş Dernekleri ve dispanserleri kurarak tarihe geçecek önemli bir hizmete imza atmıştır. Ayrıca, Tevfik Sağlam Paşa’nın I. Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi’nde on binlerce asker ve sivilin hayatına mal olan tifo pandemisi için geliştirdiği aşı sayesinde 3. Ordu’nun Ruslara karşı dimdik ayakta kalmasını sağlaması, tarihe not düşülmesi gereken önemli bir ayrıntıdır. Ailenin, zamanında Atatürk dâhil birçok üst düzey devlet adamı ile de yakın ilişkileri mevcuttu.
İlber Ortaylı: Sosyal tarih araştırmaları için önemli bir eser
Eserde, aileye mensup isimlerin yaşam hikâyeleri ile devlet ve toplum hizmetindeki faaliyetleri, arşiv belgeleri, dönem gazeteleri ve hatıratlar üzerinde yapılan titiz çalışmaların neticesinde ortaya konmuştur. Kitaba takdim yazısı yazan Prof. İlber Ortaylı’nın ifadesiyle, eser “sosyal tarih araştırmaları için önemli bir bölümdür.” Eserin “Son Söz”ünü ise Subaşı ailesinin günümüz temsilcilerinden, psikiyatrist ve psikoterapist, Nefs İlmi ekolünün kurucusu Prof. Dr. Mustafa Merter kaleme almıştır.
