Hindiba (Cichorum intybus L.)

Prof. Dr. Rahim Anşin

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Bilim Danışmanı

Beyaz hindiba diye de bilinen hindiba bitkisi 20-100 cm. boylarda, kaba tüylü ya da tüysüz, sağlam yapılı, kazık köklü çok yıllık otsu bir bitkidir. Gövde sert ve oluklu bir yapı gösterir. Dip yapraklar kaba dişli, gövde yaprakları da dip yapraklara benzer durumda, ancak sapsızdırlar. Yaprak uçları sivri ve kılçıksı yapıda, alt yüzleri çıplak veya tüylüdür. Çiçekleri kümeç kurul tipinde 2,5-3,5 cm. çapında ve yan durumlu, belirgin bir sapı vardır. Taç yapraklar gök mavisi renginde, meyvesi oval veya köşeli, kısa papüslü bir aken meyve tipindedir. Çiçeklenme Haziran-Eylül aylarıdır. Kültür alanlarında, çayırlarda ve boş alanlarda, 1-1700 m. arasında doğal halde yayılmaktadır.

Bir sebze türü olarak ilk kez 1830 yıllarında Belçika’da üretildiği için Belçika hindibası adıyla da bilinmektedir. Kısa süre sonra Fransa’da üretilmeye başlanmış olup, günümüzde Fransa dünyanın en büyük beyaz hindiba üreticisi konumuna gelmiştir. 2004 yılından beri ülkemizde de üretimi yapılmaktadır. Kökü hem sebze hem de salata harcı olarak değerlendirilir. Ayrıca çiçekleri ve bitkinin tüm organları tıbbi bitki olarak uzun yıllar kullanılmaktadır.

Sebze olarak az kalori içeren, besleyici ve hafif bir besindir. Tadı biraz buruktur. Ancak çeşitli sos ve tatlandırıcılarla bu olumsuzluk giderilebilir.

A, B5, K ve C vitaminleri, karoten, protein, karbonhidrat, yağ, potasyum, kalsiyum, demir, fosfor, bakır, manganez, acı maddeler, şeker, inulin, intybin  gibi yararlı maddeler içermektedir. Kanı temizler,  kan şekerini ayarlar, safra akışını düzenler, kabızlığı giderir ve idrarı arttırır. Kökleri kavrularak bir tür kahve yapılır.

Türkiye, Avrupa, Asya ve kuzey Afrika’da doğal olarak yayılmaktadır. İstilacı ve geniş yayılışlı bir bitkidir.