Urtica dioica L. (Isırgan otu)

Prof. Dr. Rahim Anşin

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Bilim Danışmanı

Isırgan otu 30-150cm boylarında, kaba yapılı, yapışkan ve bol yakıcı tüylü, çok yıllık bir otsu bir bitkidir. Dallı ve kolayca yayılan sürünücü bir kök sistemi vardır. Kökteki nodlardan (düğüm)  ilkbaharda yeni, dik gövdeler oluşur.

Yaprakları geniş yumurta ya da dar mızrak gibi, 4-11x 3-10cm, kenarları keskin kaba dişlidir. Erkek ve dişi çiçekler aynı görünüşte ve kurullar halinde, yaklaşık 10cm, dişi çiçeklerin morumsu ve çıkıntılı bir stigması vardır.

Orman içi gölgeli yerler, dere ve hendek kenarları ve özellikle döküntü, tarihi eski binalar içi ve çevresi ve çöp alanlarında yaygın olarak bulunur. 10-2700m yükseltiler arasında yetişir.

Genç sürgün ve yaprakları sebze olarak yenir. Taze halde son derece yakıcı olan yaprak ve gövdesi sıcak su ile temas ettiğinde yakıcı etkisini kaybeder. Karadeniz bölgesinde özellikle Giresun ve Ordu yörelerinde genç uç sürgünleri toplanarak çorbası ve lapası yapılır. Çok sevilen ve şifalı bir doğal sebzedir. Yine taze halde ya da kurutularak çay şeklinde içilir. Tohumları balla karıştırılarak yenir. Mide gastriti, ülser ve hatta kansere karşı olumlu etkileri olduğu belirtilmektedir.

Gallik ve formik asitler, A vitamini, karoten, tanen, potasyum, demir, kalsiyum ve silikon içerir.

İdrar söktürücü, mesane taşlarını eritici, kan temizleyici ve mineral eksikliğini giderici gibi olumlu etkileri de vardır.