AKSÖĞÜT (Salix alba L.)

Prof. Dr. Rahim Anşin
Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Dendroloji ve Doğa Koleji Ekoloji Danışmanı

Botanik Özellikleri: 25-30m boylarında, kışın yaprağını döken yaygın dallı bir ağaçtır. En önemli özelliği genç yaprak, tomurcuk ve genç sürgünlerin üzeri ipek gibi yumuşak beyaz tüylerle örtülü olmasıdır. Adını da bu özelliğinden almaktadır. Sürgünleri elastikidir. Yapraklar uzun rozet biçiminde, 4-10 x 1-3cm ebatlarında, boyu eninden 6-7 kat daha fazla, uçları sivri, kenarları ince dişli ve alt yüzü ipek gibi beyaz tüylerle örtülüdür.

Çiçekler dioik, yani erkek ve dişi çiçekleri ayrı bireyler üzerinde bulunur. Erkek çiçek kurulları dik durur. Her bir erkek çiçek serbest 2 etaminden oluşup, tüylü bir brahtenin koltuğunda bulunur. Dişi çiçeğin ovaryumu kısa saplı ya da sapsız, üzeri tüylü değildir. Çiçeklenme yapraklanma ile birlikte gerçekleşir.

Kullanım Olanakları: Dal ve sürgünlerin kabukları ile yaprakları kullanılır. Salisin, tanen, renk maddeleri, reçine ve sakız içermektedir. Toz, infüzyon, sıvı ekstre, şurup ve tıbbi şarap halinde kullanılır. Ateş düşürücü, ağrı kesici, uyku getirici ve romatizmal hastalıklara karşı etkilidir. Ayrıca nasır ve sert derilerin iyileştirilmesinde de olumlu özellik göstermektedir. Yapraklar çay gibi demlenerek içilebilir. Sakinleştirici ve uyku düzenleyici bir özelliği vardır. Yine yaprak ve genç sürgünlerden hazırlanan banyo, romatizmal hastalıkları tedavi etmektedir. Hiçbir organı zehirli bileşikler içermediğinden iyi bir halk ilacıdır.

Yayılışı: Coğrafi yayılışı geniştir. Türkiye, tüm Avrupa, Kuzey Afrika’dan Orta Asya’ya kadar yayılış göstermektedir. Aksöğüt orman alanlarında dere içleri ve nehir kenarları ile sulak çayırlarda, hatta longoz ormanlarında yetişmektedir. Uzun yıllar kültüre alınmış bir türdür. O nedenle köy söğüdü olarak ta bilinmektedir.

Bu yazıda verilen bilgiler, bilgilendirme amaçlı olup, bir reçete niteliği taşımaz. Yazarın ve yayınevinin bu konularda olası olumsuz vakalarda hiçbir yükümlülükleri yoktur.