Engelli vatandaşlarımız için tanınan engelli indirimi uygulaması , engellilerin içinde bulunduğu zor koşulların giderilmesine katkıda bulunmak ve engelliler ile engelli olmayanlar arasındaki rekabet eşitsizliğini gidermek amacıyla engelli ücretlilerin gelir vergisi matrahlarının hesaplanmasında dikkate alınan bir uygulamadır.

Özürlü hizmet erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabı uygulamasında ;

Maliye Bakanlığı merkez sağlık kurulunca tespit edilen çalışma gücü kayıp oranının asgari;

• % 80’ ini kaybetmiş olan hizmet erbabı birinci derece ,
• % 60’ını kaybetmiş olan hizmet erbabı ikinci derece ,
• % 40’ını kaybetmiş olan hizmet erbabı üçüncü derece engelli sayılmaktadır.

 

Gelir Vergisi Kanununda düzenlenen engellilik indirimi ile ;

 

-Engelli ücretli ,

-Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretli,

-Engelli serbest meslek erbabı,

-Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ,

Basit usulde vergilendirilenler gelir vergisi matrahlarının hesaplanmasında bu indirimden yararlanırlar.

Diğer taraftan ilgili mevzuatta yapılan düzenlemelerle yurt içinden satın alma veya yurt dışından ithal edilmek suretiyle engelliler tarafından edinilen motorlu taşıtlar için de bazı şartlarda vergisel avantajlar getirilmiştir. Ayrıca Emlak Vergisi Kanununa göre tek meskeni olan malul ve engellilere de indirimli vergi uygulaması bulunmaktadır.

Öncelikle engellilik indiriminden yararlanmak isteyen vatandaşların diğer kurumların sevki sonucu aldıkları raporlar( rapor aslı veya noter tasdikli örneği) ilgili yönetmelik hükümlerine göre ve ekinde yer alan engelli sağlık kurulu raporu formatına uygun olmaları durumunda engellilik indirimi yönünden geçerli olup , bu raporlarla yapılacak başvuruların kabul edilmesi ve merkez sağlık kurulunca yapılması gereken değerlendirmeye sunulması mümkündür. İndirimden yararlandırılmaları kararlaştırılanlar , rapor tarihinden itibaren engellilik indiriminden yararlanabilmektedirler. Evvelce almış oldukları mevcut raporları ile başvuranlar da raporlarının merkez sağlık kurulunca değerlendirilmesi sonucunda engellilik indiriminden yararlanması gerektiği kararlaştırılanların , başvuru tarihinden itibaren yararlandırılması cihetine gidilmektedir.

Engellilik indiriminden yararlanmak isteyen vatandaşlar aşağıdaki belgelerle beraber vergi dairesi başkanlığı olan illerde ilgili grup müdürlüğüne , vergi dairesi başkanlığı olmayan illerde ise Defterdarlıklara ( Gelir Müdürlüğü) , bağımsız vergi dairesi olan ilçelerde vergi dairesi müdürlüğüne , vergi dairesi bulunmayan ilçelerde ise mal müdürlüklerine bir dilekçe ile başvurmaları gerekir.

Engelli Hizmet Erbabı için;

• Müracaat formu-Dilekçe ( Ek-1)
• Çalıştığı işyerinden alınacak çalıştığına dair işveren tarafından imzalanıp kaşelenmiş yazı(Ek-2)
• TC kimlik numarasını içeren nüfus cüzdanı fotokopisi.
• İlgili yönetmeliğe uygun sağlık kurulu raporu olanlar için aslı veya noter onaylı örneği ya da raporu düzenlemiş olan hastanece tasdikli örneği.

Hizmet erbabının bakmakla yükümlü olduğu engelli kişiler için ;

-Müracaat formu – Dilekçe( Ek-1)

-Çalıştığı işyerinden alınacak olan çalıştığına dair işveren tarafından imzalanıp kaşelenmiş yazı ( Ek-2)

-Bakmakla yükümlü olduğu kişinin ve engelli kişinin TC kimlik numarasını içeren nüfus cüzdan fotokopisi,

-Bakmakla yükümlü olduğuna dair belge ,

-İlgili yönetmeliğe uygun sağlık kurulu raporu olanlar için aslı veya noter onaylı örneği veya raporu düzenlemiş olan hastanece tasdikli örneği

 

Engelli serbest meslek erbabı için ;

• Müracaat formu – Dilekçe ( Ek-3)
• Vergi kimlik numarasını gösteren belge(Vergi levhasının fotokopisi)
• TC kimlik numarasını içeren nüfus cüzdanı fotokopisi.
• İlgili yönetmeliğe uygun sağlık kurulu raporu olanlar için aslı veya noter onaylı örneği ya da raporu veren hastaneden alınmış tasdikli örneği,

Serbest meslek erbabını bakmakla yükümlü olduğu engelli kişiler için ;

• Müracaat formu – Dilekçe ( Ek-3)
• Vergi kimlik numarasını gösteren belge (Vergi levhasının fotokopisi)
• Bakmakla yükümlü olduğu engelli vatandaşı TC kimlik numarasını içeren nüfus cüzdan fotokopisi,
• Bakmakla yükümlü olduğuna dair belge,
• İlgili yönetmeliğe göre verilmiş olan sağlık kurulu olan rapor için aslı veya noter onaylı örneği yada raporu veren hastaneden alınmış tasdikli öreneği ,

Engellilik indiriminden yararlanma hakkına sahip olan Basit usulde vergilendirilenler için;

-Müracaat formu- Dilekçe( Ek-4)

– Vergi kimlik numarasını gösteren belge (Vergi levhasının fotokopisi)

-TC kmlik numarasını gösteren nüfus cüzdan fotokopisi,

-İlgili yönetmeliğe uygun sağlık kurulu raporu olanlar için rapor aslı veya noter onaylı örneği yada raporu veren hastaneden alınmış tasdikli örneği.

 

GÜMRÜK VERGİSİNDE SAĞLANAN AVANTAJLAR

Gümrük Kanunun 167 nci maddesinin birinci fıkrasının (12/a) bendinde malul ve engellilerin kullanımına mahsus eşyanın gümrük vergisinden muaf olduğu belirtilmiştir.

1. Görme engelliler hariç olmak üzere , malul ve engellilerin hayatlarını idame ettirmesi için kişisel kullanımlarına mahsus özel surette imal edilmiş olup , engelli kişilerin bizzat kendileri tarafından veya engelli kişilere yardım sağlanması amacına yönelik olarak vakıflar ve kamu yararına dernekler ile resmi kurumlara karşılıksız gönderilen ve ücretsiz dağıtılmak üzere belirtilen dernek , vakıf ve resmi kurumlar tarafından serbest dolaşıma sokulan motorlu ve ya motorsuz koltuk , bisiklet ve diğer eşyaya ,
2. Vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile sağlık bakanlığınca yetkilendirilenler tarafından ithal edilen , malul ve engelli kişileri toplu olarak taşımaya yönelik , malul ve engellilerin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan motorlu kara nakil vasıtalarına,
3. Gümrük idaresine sunulduğu tarih itibariyle , kayıt ve model yılı dahil , 3 yıldan eski olmamak kaydıyla;

-Münhasıran engelli kişiler tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan (3713 sayılı Terörle mücadele Kanunu kapsamında sol bacak engeli olan gazilerde bu şart aranmaz) ve bu kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulan , motorlu ve motor silindir hacmi 1600 cc ye kadar olan otomobiller ile ,

– El ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olmaları nedeniyle bizzat malul ve engelli kişiler tarafından kullanılmayan , kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan , malul ve engelli kişinin 3. Dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya kişi ile iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücü tarafından kullanılan vasıtalardan ;

1) 87.02 tarife pozisyonu altında sınıflandırılan minibüslere ,

2) Portatif koltuklar hariç olmak üzere sürücüsü dahil 6 ila 9 oturma yeri olan , engelli kişinin rahatça taşınabilmesine imkan verecek tavan yüksekliğine sahip olan motorlu kara nakil vasıtalarına  gümrük vergisinden muafiyet tanınır.

Özel tertibatlı engelli aracını muafiyet kapsamında ithal edecek kişinin el ve ayaklarında ortopedik engelinin bulunması gerekir. Bu kişiler

• Türkiye yerleşik bölgesi dışında ise ; ikametini Türkiye gümrük bölgesine kesin olarak dahil etmesi halinde )Bu şart sadece bizzat engelli kişiler tarafından kullanılamayan araç , binek otomobil ve motosiklet için geçerlidir. Motorlu ve motorsuz koltuklar ile bisikletler kişisel eşya kapsamında kesin dönüş şartı aranmaksızın engelli kişi tarafından muaf olarak ithal edilebilir)
• Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik ise ; Türkiye gümrük bölgesi dışındaki gerçek ve tüzel kişiler (dernek ve vakıf vb) tarafından kendisine bağış yoluyla gönderilen veya bedel karşılığı alınan özel tertibatlı engelli aracını gümrük vergisinden muaf olarak ithal edebilir.

İTHAL EDİLEN ÖZEL TERTİBATLI ARAÇLARDA ARANILAN ŞARTLAR

Gümrük vergisi ödenmeksizin ithal edilen özel tertibatlı engelli araçlarında aşağıdaki şartlar aranacaktır.

• Binek otomobili ise ; binek otonun engelli kişi tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunmalı ve silindir hacmi 1600 (dahil) cc’ye kadar olmalıdır. Arazi taşıtları istisnanın dışında tutulmuştur.
• Bizzat engelli kişi tarafından kullanılamayan araç ise ; bu aracın el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş engelli kişinin araca binip inmesiyle , taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunmalı ve engelli kişinin 3. Dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya engelli kişi tarafından iş akdine bağlı istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılmalıdır. Arazi taşıtları ve binek otomobiller bu istisnanın dışında tutulmuştur.

Sadece otomatik vitesli olan ve özel surette yapılmış hareket ettirici tertibatı bulunmayan bizzat engelli kişi tarafından kullanılamayan araç ile engelli kişinin araca binip inmesini kolaylaştırıcı tertibatı bulunmayan aracın ithal edilmesi mümkün değildir. Ancak 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamınsa sol bacak engeli olan gazilerde özel tertibat aranmaz. Bu kapsamdaki kişilerin özel tertibatı bulunmayan(örneğin otomatik vitesli) araçları da ithal etmesi mümkündür.

Bu arada bir önemli husus kişilerin tekrar aynı muafiyetten faydalanmak suretiyle bir özel tertibatlı aracı serbest dolaşıma sokmak istemeleri halinde ; halen adlarına kayıtlı olan özel tertibatlı aracı satmış veya başka engelli kişiye devretmiş olması gerekir.

Özel tertibatlı araç muafiyetinden faydalanan engelli kişinin vefatı halinde , aracın varise intikalinde gümrük vergisi aranmaz. Varislerin , kendi adlarına yeni bir trafik şahadetnamesi düzenlemesini teminen veraset ilamı tarihinden itibaren 6 ay içinde yetkili gümrük idaresine başvurması gerekmektedir. Bu araçların varis tarafından , engelli veya engeli olmayan başka bir kişiye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın devri veya satışı da mümkündür. Aracın serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren 5 yıl içerisinde engeli olmayan başka bir kişiye devri durumunda ise gümrük vergileri tahsil edilir.

Yurt içinde alınan araçlarda engellilik derecesi % 90 veya daha üzerinde olanların taşıt alımlarında istisna uygulamasında (Taşıtta tadilat aranmayanlardaki istisna) ÖTV Kanunun 7/2-a maddesi uyarınca , Kanuna ekli (ıı) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tabi mallardan motor silindir hacmi 2800 cm3 aşanlar hariç engellilik derecesi % 90 ve daha fazla olanların 5 yılda bir defa olmak üzere ilk iktisabı ÖTV’ den istisnadır.